Fələstinin ədalət uğrunda mübarizəsi uzun müddətdir ki, sistemli zülm, etnik təmizləmə və aparteidin qəddar reallıqları ilə boğulub. 1948-ci ildə yarandığı gündən bəri İsrail müstəmləkəçilik siyasətini davam etdirir, fələstinliləri zorla evlərindən köçürür və onlara ikinci dərəcəli vətəndaş kimi yanaşır. İsrailin aparteid rejiminin kontekstini araşdıraraq, biz bu siyasətləri dəstəkləyən şirkətlərə və qurumlara boykot və təzyiqin əhəmiyyətini və həyata keçirilə biləcək boykotun müxtəlif formalarını vurğulamaq istəyirik. İqtisadi və siyasi təcrid yolu ilə bu strategiyalar Fələstinin ədalət və qurtuluş uğrunda qlobal mübarizəsində güclü müqavimət göstərməklə İsrailə beynəlxalq hüquqa riayət etməyə və öz sionist layihəsini dayandırmağa təzyiq etmək məqsədi daşıyır.
İsrailin Fələstinlilərə qarşı aparteidinin konteksini başa düşmək
1948-ci ildə İsrailin dövlət kimi qurulması Yaxın Şərq tarixində mühüm dönüş nöqtəsi oldu. Bu sionist dövlət quruculuğu, təxminən 800.000 fələstinlinin sistematik şəkildə öz yurdundan qovulması və 530-dan çox şəhər və kəndin dağıdılması, ən-Nəkbə və ya "fəlakət" kimi tanınan hadisə ilə xarakterizə olunur. Bu əvvəlcədən düşünülmüş bu etnik təmizləmə aktı İsrailin mövcud müstəmləkəçilik, aparteid və Fələstin xalqı üzərində işğal rejiminin əsasını qoymuşdur.
İsrail yarandığı gündən bəri tarixi Fələstin torpaqlarının mümkün qədər çox hissəsini nəzarətdə saxlamağa, yerli Fələstin əhalisini sistemli şəkildə köçürməyə yönəlmiş siyasət yürüdür. Bu siyasətləri idarə edən əsas ideologiya Fələstində çox vaxt yerli Fələstin əhalisinin hesabına fərqli bir yəhudi dövlətinin yaradılmasını müdafiə edən sionizmdir. Bu məskunlaşma müstəmləkəçiliyi aparteid Cənubi Afrikada görülən siyasəti xatırladır və yerli əhalinin məcburi köçürülməsi, müxtəlif hüquqlara malik ayrılmış ərazilərin yaradılmasını və bütün bunlara qarşı olan müqavimətin zorakılıqla yatırılmasını nəzərdə tutur.
Bənzərliklərə baxmayaraq, İsrail rejiminin aparteid kimi təsnifatı təkcə Cənubi Afrika ilə oxşarlıqlarla məhdudlaşmır. Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin 2002-ci il Roma Nizamnaməsinə əsasən, aparteid bir irqi qrupun digəri üzərində hökmranlığını qurmaq və saxlamaq üçün törədilmiş qeyri-insani hərəkətləri əhatə edir. İsrailin fələstinlilərə münasibəti bu tərifə tam uyğundur. Belə ki, qanunla yəhudi israillilərin və yerli fələstinlilərin hüquqları tamamilə fərqlənir və İsrael bütün İşğal olunmuş Fələstin Əraziləri (OPT) üzərində de-fakto nəzarət edir.
Bu gün fələstinlilərin bir çoxu qaçqındır və öz evlərinə qayıtmaq hüququndan məhrumdur. Ona görə də Fələstinin azadlıq və bərabərlik uğrunda mübarizəsinin əsas tələblərindən biri öz yurduna qayıtmaqdır. İsrail dövlətinin daxilində əhalinin 20%-ni təşkil edən fələstinlilər sistematik irqçilik və seqreqasiya ilə üzləşərək, ikinci yox, hətta üçüncü dərəcəli vətəndaş kimi yaşayırlar. Bu reallıq İsrailin özünü “yəhudi və demokratik” dövlət kimi təsvir etməsi ilə kəskin şəkildə ziddiyyət təşkil edir.
İsraili dəstəkləyən şirkətləri və qurumları boykot etməyin əhəmiyyəti
İsraili dəstəkləyən şirkətləri və qurumları boykot etmək onun aparteid rejiminə və Qəzzada baş verən hazırkı soyqırıma qarşı mübarizədə çox vacibdir. Bu boykotlar Fələstinin ədalət mübarizəsi ilə müqavimət və həmrəylik içərisindədir. Bu strategiya İsraili iqtisadi və siyasi cəhətdən təcrid etmək, beynəlxalq hüquqa riayət etməsi və zülm siyasətinə son qoyması üçün təzyiq göstərməyi hədəfləyir.
Boykot həm də müxtəlif şirkətləri insan hüquqlarının pozulmasında iştirak etdiklərinə görə məsuliyyətə cəlb edir. Hərbi sənaye və ya qeyri-qanuni məskunlaşmalara dəstək göstərən və İsrail siyasətindən qazanc əldə edənlər onun aparteid sistemini davam etdirirlər. İstehlakçılar bu şirkətlərdən məhsul almaqdan və ya xidmətlərdən istifadə etməkdən imtina etməklə, İsrailin zalım rejimini davam etdirən iqtisadi dəstəyi poza bilərlər.
Üstəlik, boykotlar fələstinlilərin acınacaqlı vəziyyəti və üzləşdikləri haqsızlıqlar haqqında qlobal məlumatlılığı artırır. Onlar beynəlxalq vətəndaş cəmiyyətini aparteidə qarşı mövqe tutmaq üçün səfərbər edərək, dünya ictimaiyyətinin insan hüquqlarının bu cür kobud şəkildə pozulmasına dözməyəcəyi mesajını gücləndirirlər.
Boykot növləri və həyata keçirmə strategiyaları
Boykotlar müxtəlif formalarda olub, hər biri İsrailin dəstək şəbəkəsinin müxtəlif aspektlərini hədəf alır. 2005-ci ildən bəri boykotları mərkəzləşdirən Boykot, Dizinvestisiya, Sanksiyalar (BDS) hərəkatı İsrailin fələstinlilərə qarşı zülmünə beynəlxalq dəstəyi dayandırmaq üçün davamlı olaraq fəaliyyət göstərir. Aşağıdakı boykot strategiyaları BDS və BDS-dən ilham almış dünya üzrə həmkarlar ittifaqları, akademik birliklər və yerli qruplardan ibarət qlobal hərəkatlar tərəfindən təklif və tətbiq edilir.
1. İstehlakçı Boykotları: Bunlar İsrailin siyasət və fəaliyyətlərində birbaşa iştirak edən şirkətlərin məhsul və xidmətlərindən yayınmağı əhatə edir. Nümunələrə Hewlett Packard, Chevron, Siemens, PUMA və SodaStream daxildir. Boykotun bu forması geniş ictimaiyyət üçün asanlıqla əlçatandır və sosial media və kütləvi kampaniyalar vasitəsilə geniş şəkildə təbliğ edilə bilər.
2. İnvestisiya və Ticarət Boykotları: Bunlar İsrailin hərbi sənayesinə fayda verən maliyyə investisiyaları və ticarət əlaqələrini hədəfləyir. Kampaniyalar hökumətləri, pensiya fondlarını və investisiya firmalarını müharibə cinayətlərində iştirak edən İsrail şirkətlərindən yayınmağa məcbur edir. Yüksək profilli hədəflərə Elbit Systems, Intel, Volvo və Barclays daxildir. Bu tip boykot institusional səviyyələrdə siyasət dəyişikliklərinə təsir etmək üçün əhəmiyyətli təbliğat və lobbiçilik səylərini tələb edir.
3. Təzyiq Kampaniyaları: Bunlar İsrail siyasətlərini dəstəkləyən xüsusi şirkətlərə təzyiq göstərmək üçün təşkil edilmiş səyləri əhatə edir. Fəallar Google, Amazon, Airbnb Booking.com, xpedia , Disney və Teva Pharmaceutical Industries kimi şirkətləri hədəf alan məktub yazma kampaniyaları, etiraz aksiyaları və sosial mediada blitzlərlə məşğul olurlar . Bu cür kampaniyaların məqsədi bu şirkətlər üçün ictimaiyyətlə əlaqələr böhranı yaratmaq və onları İsraillə əlaqəsini yenidən nəzərdən keçirməyə məcbur etməkdir.
4. Gündəlik həyatda boykotları: Bunlar gündəlik istehlakçı seçimlərinə diqqət yetirərək ianələr və ya digər vasitələrlə dolayı yolla İsrailə dəstək verən McDonald's, Burger King, Papa John's və Pizza Hut kimi biznesləri İsraili himayə etməkdən çəkinməyə çağırır. Boykotun bu forması fərdləri gündəlik həyatlarında ədalət və insan hüquqları dəyərlərinə uyğun şüurlu seçimlər etməyə təşviq edir.
İsrailin fələstinlilərə qarşı aparteidi konteksti etnik təmizləmə, məskunlaşma müstəmləkəçiliyi və sistematik zülm tarixindən qaynaqlanır. İsraili dəstəkləyən şirkətləri və qurumları boykot etmək bu zalım rejimə meydan oxumaq və dağıtmaq üçün güclü vasitədir. İstehlakçı seçimlərindən tutmuş təzyiq kampaniyalarına qədər müxtəlif boykot formalarını həyata keçirməklə, fərdlər və qurumlar İsrailə beynəlxalq hüquq pozuntularına son qoyması və Qəzzada törətdiyi soyqrımı dayandırması üçün əhəmiyyətli təzyiq edə bilər. Bu qlobal həmrəylik Fələstinin ədaləti və qurtuluşu uğrunda davam edən mübarizədə olduqca vacibdir.
Comments